Konumuz 3: Teknoloji Bağımlılığı

     Bağımlılık, kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır. Kullanım ve davranış hayatın ciddi bir bölümünü kaplar, kişi yapmak zorunda olduğu işler ve ilişkiler dışında bütün vaktini ve fiziksel enerjisini büyük oranda bağımlı olduğu maddeye veya eyleme yatırır.

    Teknoloji bağımlılığı ise teknolojiyi kullanmada ve onunla ilişkide kişinin iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması hâlidir.

 Teknoloji bağımlılığın başladığını ya da başlamak üzere olduğunu aşağıdaki davranışlardan anlayabiliriz;                                                                                                                                           

• •      1-      Teknolojiden uzak kalınca huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
  •      2-      Teknoloji başında harcanan vaktin giderek artması
  •      3-      Ruhsal, sosyal, adli ya da bedensel bir sorun oluşturmasına rağmen teknolojinin kullanılmaya devam edilmesi
  •      4-      Planlanandan daha fazla teknoloji karşısında kalınması
  •      5-      Teknoloji başında geçirilen vakitle ilgili kontrolün kaybedilmesi
  •      6-      Zamanın büyük çoğunluğunun fiilen ya da zihnen teknolojiyle geçirilmesi
  •      7-      Teknolojinin, sorumlulukların (iş, okul, aile, bireysel temizlik gibi) yerine getirilmesini engellemesi

 

Sebepler Neler Olabilir?

·         Kontrolsüz ve ölçüsüz kullanımın ne olduğuna dair bilgi eksikliği

·         Bağımlılığın sonuçlarını bilmemek veya önemsememek

·         Merak duygusunu kontrol edememek

·         Bağımlı arkadaş çevresinin içerisinde bulunmak

·         Can sıkıntısı ve yapacak daha iyi bir şey bulamamak

·         Dışlanma korkusuyla arkadaşlarının her istediğini kabul etmek

·         Sosyal ilişki kuramamak ya da kurarken güçlük çekmek

·         Problemleri nasıl çözeceğini bilmemek ve sorunları çözmek yerine teknolojiye yönelmek

·         Gerçek dünyada başarılamayan şeyleri sanal dünyada elde etmeye çalışmak

 

Kimler Risk Altında?

• •      ·         Spordan uzak duran ve hareketsiz yaşamı tercih edenler
  •      ·         Olumsuz ve bağımlı arkadaş çevresi bulunanlar
  •      ·         Ders başarısı sürekli düşük olan ya da okul dışı faaliyetlere karşı isteksiz olanlar
  •      ·         Arkadaş edinme, iletişim kurma ve iletişimi devam ettirme becerileri az olanlar
  •      ·         Aile içi çatışmalar yaşayan, sağlıklı iletişimi olmayan aile üyeleri
  •      ·         Hayatlarında kaliteli vakit geçirebileceği aktiviteler bulunmayanlar
  •      ·         Sosyal ilişkilerinde kendini ifade etmekte güçlük yaşayanlar
  •      ·         Aileleri, teknolojiyi olumsuz ve bilinçsiz kullanan bireyler

 

Sosyal medya bağımlılık yapar mı?

• •      ·         Canınız sıkılınca aklınıza gelen ilk seçenekse,
  •      ·         Gerçek hayatınızın önüne geçiyorsa,
  •      ·         Günlük hayatınızın ve sorumluluklarınızın aksamasına sebep oluyorsa,
  •      ·         Gerçek arkadaşlıkların yerini sanal arkadaşlıklar ve takipçiler alıyorsa,
  •      ·         Aşırı zaman alıyor ve ulaşılamadığında huzursuzluk oluşturuyorsa,
  •      ·         Sürekli bir şeyler paylaşma ihtiyacı duyuyorsanız,

sosyal medya bağımlısı olduğunuzdan söz edilebilir.

 

Peki ya oyunlar?

• •      ·         Giderek oyun başında daha fazla zaman geçiriyorsanız,
  •      ·         Aile ya da arkadaşlarla birlikte vakit geçirmek yerine oyun oynamayı tercih ediyorsanız,
  •      ·         Oyunlarda alınan başarı ve ilerlemeleri gerçek hayattaki başarılardan daha çok önemsemeye başladıysanız,
  •      ·         Ailenizden uzaklaşıyor, oyun başında geçirilen süreyle ilgili tartışmalar yaşıyorsanız,
  •      ·         Oyun başında geçirilen fazla süre sonucu notlarınız kötüleşmiş, devamsızlık sorunlarınız başlamış, arkadaşlık ilişkileriniz bozulmuş, uykusuz kalmaya başlamışsanız;

        oyun bağımlısı olduğunuzdan söz edilebilir.

 

Öneriler:

• •      1-      Yavaş yavaş ama kararlı olarak azaltın.
  •      2-      Oyunun yerini doldurun (Spor, hobi, vb.)
  •      3-      Düşünün! Sanal ortamdaki başarı ve saygınlık mı daha değerli, gerçek hayattaki mi?
  •      4-      Zararlarını, sizden aldıklarını değerlendirin.
  •      5-       Gerekirse uzman yardımı alın.

 

! Aşağıdaki cümlelerin en az 5’ine katılıyorsanız cep telefonu bağımlısı olma riski taşıdığınız söylenebilir:

• •      1.      Cep telefonumu sık sık kontrol ederim.
  •      2.      Cep telefonumu her zaman yanımda taşırım.
  •      3.      Uyuduğumda cep telefonum ulaşabileceğim yerde durur.
  •      4.      Cep telefonumu kullanmaktan günlük işlerime vakit ayıramıyorum.
  •      5.      Kendimi kötü hissettiğimde cep telefonumu kullanmak bana iyi gelir.
  •      6.      Cep telefonumu kullanmadığım zamanlarda kendimi kötü hissederim.
  •      7.      Başkalarıyla sohbette veya yemekte birlikteyken bile cep telefonumu sık sık kullanırım.

 Cep Telefonu Bağımlılığıyla Baş Etmek İçin:

• •      ·         Sabah uyandığınızda kendinizi hazır hissetmeden (giyinmeden, kahvaltı etmeden vb.) cep telefonunuzu elinize almayın. Güne pozitif ve sağlıklı şeylerle başlayın ve öyle sürdürün.
  •      ·          Yatağınıza gitmeden en son 30 dakika önce telefonunuzu kontrol edin. Eğer mesajlarınız, cevapsız aramalarınız varsa dönüş yapmak için ertesi günü bekleyin. Uyku düzeninizi korumaya özen gösterin.
  •      ·         Öncellikle cep telefonuyla yapmakta olduğunuz en önemsiz aktiviteye karar verin ve onu azaltmaya başlayın.

 

Teknoloji Kullanımını Nasıl Zararlı Hale Getiriyoruz?

Teknolojiyi denetimsiz, sınırsız ve amaçsızca kullanarak, uygun olmayan içeriklere muhatap olacak şekilde ve uzun süreli kullanarak, gündelik yaşamı ve sorumlulukları aksatacak şekilde kullanarak, fiziksel, sosyal, psikolojik ve zihinsel gelişimi olumsuz etkileyecek şekilde kullanarak teknoloji kullanımını kendimiz için zararlı hale getiririz.

 

Bağımlılık Gelişebilir!

Çocuk/genç dış dünyadan kopup bilgisayar ve internet için diğer sorumluluklarını ihmal edebilir. Dışarıda ya da okulda arkadaşlarıyla etkileşim içinde olmak yerine eve kapanabilir. Kendi oluşturduğu sanal dünyası içinde kaybolur ve sosyal yaşamdan kopar.

 

Peki, Ne Yapmalıyım?

1. 1. 1.   Alternatifler Oluşturun : Evde/okulda ya da ev/okul dışında severek yapabileceğiniz alternatifler bulun. Bu bir spor ya da hobi çalışmasına katılmak da olabilir, okulda sınıfça ya da evde ailece oyunlar oynamak ya da sohbet etmek de olabilir.
      2. Hep Oturmak Olmaz! Sürekli teknolojik alet başında olmak, fiziksel aktivitemizi kısıtlayarak hareketsiz bir yaşam sürmemize sebep olur ve bu durum sağlığımızı olumsuz etkiler
      3. Ortak Vakitleri Çoğaltın: Aile olarak geçirdiğiniz ortak vakitlerin olmasına ve bu vakitlerde herkesin birlikte olmasına özen gösterin. Özellikle kahvaltı ve akşam yemeklerini beraberce yemeye dikkat edin.
      4. Zaman Sınırlaması: Şart Teknoloji ile geçireceğiniz zamanı baştan planlayın. Peki, Ne Yapmalıyım? Alışkanlıklarınızla Oynayın! Alışkın olduğunuz teknoloji kullanma zamanını ve mekânını tam zıt saatlere ve mekânlara kaydırabilirsiniz.
      5. Dış Durdurucu Kullanın! Makul süreyle teknoloji kullanımlarınızın hemen ardına yapılması zorunlu bir iş planlayabilirsiniz. 
      6. Kendinize Hedefler Koyun! Teknoloji kullanımınıza makul bir zaman sınırlaması koyabilir ve bu süreyi yavaş yavaş azaltabilirsiniz.
      7. Çok Kullandığınız İşlevlerden Uzak Durun : Çok sık kullandığınız teknoloji ürününün işlevinden olabildiğince uzaklaşıp alternatiflerine yönelebilirsiniz.
      8. Hatırlatıcı Kartlar Kullanın! Teknolojinin bağımlı kullanımının neler kaybettireceği ile ilgili hatırlatıcı kartları evinizin uygun yerlerine asabilirsiniz.
      9. Gerektiğinde Yardım İsteyin! Başta okul rehber öğretmeni olmak üzere ihtiyaç duyduğunuzda uzman desteği alabilirsiniz.
      10. Spor Yapın! Spor yapmak vücutta biriken enerjiyi sağlıklı bir şekilde boşaltmayı sağlayacağından bağımlılığın tedavi sürecini kolaylaştırabilecektir.
      11. Sosyal Beceriler Edinin! Yeni sosyal becerilerin kazanılması teknoloji bağımlılığının tedavisinde oldukça faydalı olabilmektedir. Kendini ifade edebilme, iletişim becerilerine sahip olabilme, öfke kontrolü, zaman yönetimi becerilerine sahip olabilme gibi...
   2. 

Kaynak: Yeşilay